Mức xử phạt xe quá tải là vấn đề được các chủ xe, tài xế và doanh nghiệp vận tải tại Việt Nam đặc biệt quan tâm, trong bối cảnh các quy định pháp luật ngày càng được siết chặt để bảo vệ an toàn giao thông và cơ sở hạ tầng đường bộ. Việc nắm rõ các quy định mới không chỉ giúp tránh những khoản phạt nặng mà còn góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông và bảo vệ hạ tầng quốc gia. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết, giúp bạn hiểu rõ hơn về các quy định này cùng Pháp lý xe.
Hành vi chở quá tải trọng cho phép của phương tiện là một trong những vi phạm giao thông nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn cho hạ tầng đường bộ và làm gia tăng nguy cơ tai nạn giao thông. Để tăng cường quản lý và răn đe các hành vi này, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định 168/2024/NĐ-CP ngày 26/12/2024, có hiệu lực từ 1/1/2025, thay thế Nghị định 100/2019/NĐ-CP. Nghị định này không chỉ tăng mức phạt tiền mà còn bổ sung các biện pháp xử lý nghiêm khắc như trừ điểm giấy phép lái xe, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe, và tịch thu phương tiện trong các trường hợp vi phạm nghiêm trọng. Dưới đây là chi tiết về các mức xử phạt áp dụng cho các loại phương tiện, từ xe tải nhỏ đến xe container, dựa trên tỷ lệ quá tải trọng.
Đối với xe chở hàng vượt quá tải trọng từ 10% đến 30%, Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định mức phạt tiền từ 800.000 đồng đến 1.200.000 đồng đối với cá nhân và từ 1.600.000 đồng đến 2.400.000 đồng đối với tổ chức. Ngoài ra, tài xế vi phạm có thể bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 1 đến 3 tháng và bị trừ 2 điểm trên giấy phép lái xe, theo khoản 2 Điều 3 Nghị định này. Mức phạt này áp dụng cho cả xe tải nhẹ và các phương tiện vận tải hành khách khi chở hàng hóa vượt quá giới hạn cho phép. Quy định này nhằm mục tiêu giảm thiểu các hành vi chở quá tải, vốn không chỉ gây hư hỏng đường bộ mà còn làm tăng nguy cơ mất an toàn giao thông.
Khi xe chở hàng vượt quá tải trọng từ 30% đến 50%, mức phạt tăng đáng kể, với cá nhân bị phạt từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng, và tổ chức từ 8.000.000 đồng đến 12.000.000 đồng. Tài xế trong trường hợp này có thể bị tước giấy phép lái xe từ 2 đến 4 tháng và bị trừ 4 điểm trên giấy phép lái xe. Nếu hành vi vi phạm gây thiệt hại cho đường bộ, chẳng hạn như làm nứt mặt đường hoặc hư hỏng cầu, chủ xe hoặc tài xế phải bồi thường thiệt hại theo Điều 604 Bộ luật Dân sự 2015. Chi phí bồi thường bao gồm các khoản sửa chữa cơ sở hạ tầng, được xác định dựa trên đánh giá thực tế của cơ quan chức năng.
Trong các trường hợp nghiêm trọng hơn, khi xe chở hàng vượt quá tải trọng trên 50%, mức phạt có thể lên đến 14.000.000 đồng đối với cá nhân và 28.000.000 đồng đối với tổ chức. Tài xế có thể bị tước giấy phép lái xe từ 3 đến 5 tháng và bị trừ 6 điểm trên giấy phép lái xe. Nếu hành vi này gây hậu quả nghiêm trọng, chẳng hạn như tai nạn giao thông dẫn đến thiệt hại về người hoặc tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Mức phạt tù trong trường hợp này dao động từ 1 đến 5 năm, tùy thuộc vào mức độ thiệt hại.
Đối với các phương tiện lớn như xe container hoặc xe đầu kéo, mức phạt được áp dụng nghiêm khắc hơn do tính chất nguy hiểm của các phương tiện này. Nếu vượt quá tải trọng trên 100%, mức phạt tối đa có thể lên đến 18.000.000 đồng đối với cá nhân và 36.000.000 đồng đối với tổ chức, kèm theo khả năng tịch thu phương tiện nếu vi phạm nghiêm trọng hoặc tái phạm nhiều lần, theo khoản 3 Điều 26 Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Các doanh nghiệp vận tải để xe quá tải lưu thông cũng phải chịu trách nhiệm, với mức phạt tương đương hoặc cao hơn, tùy thuộc vào mức độ vi phạm. Quy định này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát tải trọng ngay từ khâu xếp dỡ hàng hóa.
2. Các biện pháp khắc phục hậu quả khi vi phạm
Vi phạm quy định về tải trọng không chỉ dẫn đến các khoản phạt tiền mà còn kéo theo nhiều biện pháp khắc phục hậu quả nhằm đảm bảo an toàn giao thông và khôi phục trật tự. Các biện pháp này được quy định rõ trong Nghị định 168/2024/NĐ-CP và các văn bản pháp luật liên quan, với mục tiêu buộc người vi phạm chịu trách nhiệm đầy đủ. Những biện pháp này không chỉ mang tính răn đe mà còn góp phần giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật, từ đó xây dựng một môi trường giao thông an toàn hơn.
Một trong những biện pháp phổ biến là yêu cầu hạ tải ngay tại chỗ trước khi phương tiện được phép tiếp tục lưu thông. Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, cảnh sát giao thông có quyền yêu cầu tài xế hoặc chủ xe dỡ bớt hàng hóa để đưa tải trọng về mức cho phép. Chi phí hạ tải, bao gồm thuê phương tiện hoặc nhân công, do chủ xe chịu hoàn toàn. Quy định này nhằm đảm bảo an toàn cho phương tiện và người tham gia giao thông khác, đồng thời giảm thiểu nguy cơ gây thêm thiệt hại cho hạ tầng đường bộ. Trong thực tế, việc hạ tải có thể gây chậm trễ hành trình, nhưng đây là biện pháp cần thiết để bảo vệ an toàn chung.
Trong trường hợp xe quá tải gây hư hỏng cầu, đường, người vi phạm phải bồi thường thiệt hại. Mức bồi thường được tính dựa trên thiệt hại thực tế, bao gồm chi phí sửa chữa đường, cầu hoặc các cơ sở hạ tầng khác. Cơ quan chức năng cũng có thể yêu cầu người vi phạm cung cấp hồ sơ chứng minh nguồn gốc hàng hóa, đặc biệt nếu nghi ngờ hàng hóa có dấu hiệu bất hợp pháp, chẳng hạn như hàng lậu hoặc hàng hóa không có giấy tờ hợp lệ. Quy định này giúp ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật khác, đồng thời tăng cường tính minh bạch trong hoạt động vận tải.
Việc tịch thu phương tiện là một biện pháp nghiêm khắc, được áp dụng trong các trường hợp vi phạm nghiêm trọng, chẳng hạn như tái phạm nhiều lần hoặc sử dụng xe không có giấy tờ hợp lệ để chở quá tải. Theo khoản 3 Điều 26 Nghị định 168/2024/NĐ-CP, phương tiện có thể bị tịch thu nếu không có chứng nhận đăng ký xe hoặc sử dụng giấy tờ giả mạo. Biện pháp này không chỉ loại bỏ các phương tiện không đủ điều kiện lưu hành mà còn gửi một thông điệp mạnh mẽ đến các chủ xe và tài xế về hậu quả của việc không tuân thủ pháp luật.
Người vi phạm cũng có thể bị yêu cầu tham gia các khóa học bồi dưỡng kiến thức pháp luật về giao thông đường bộ, đặc biệt trong trường hợp bị tước giấy phép lái xe. Theo Thông tư 73/2024/TT-BCA, các khóa học này được tổ chức bởi cơ quan chức năng và nhằm giúp tài xế nâng cao nhận thức về an toàn giao thông. Việc tham gia khóa học là bắt buộc đối với các trường hợp vi phạm nghiêm trọng, với mục tiêu không chỉ trừng phạt mà còn giáo dục, thay đổi hành vi của người điều khiển phương tiện. Các khóa học thường kéo dài từ 2 đến 5 ngày, tùy thuộc vào mức độ vi phạm.
Ngoài ra, trong một số trường hợp, cơ quan chức năng có thể yêu cầu người vi phạm thực hiện các biện pháp khắc phục khác, chẳng hạn như sửa chữa hạ tầng đường bộ bị hư hỏng hoặc đóng góp vào quỹ bảo trì đường bộ. Những biện pháp này nhằm đảm bảo rằng người vi phạm không chỉ chịu trách nhiệm về hành vi của mình mà còn góp phần khôi phục những thiệt hại mà họ đã gây ra.
3. Quy định mới về kiểm tra và xử lý xe quá tải từ 2025
Năm 2025, các quy định về kiểm tra và xử lý xe quá tải đã được cập nhật với nhiều điểm mới nhằm tăng cường hiệu quả quản lý và giảm thiểu vi phạm. Những thay đổi này được ban hành dựa trên Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 và Nghị định 168/2024/NĐ-CP, với mục tiêu bảo vệ hạ tầng giao thông và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Các biện pháp kiểm tra hiện đại và quy trình xử lý minh bạch đã được triển khai để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong việc thực thi pháp luật.
Cảnh sát giao thông được trang bị các thiết bị cân tải trọng hiện đại, cho phép kiểm tra nhanh chóng và chính xác tải trọng của phương tiện ngay tại chỗ. Theo Thông tư 73/2024/TT-BCA, các trạm kiểm tra tải trọng lưu động được triển khai rộng rãi trên các tuyến quốc lộ và tỉnh lộ, đặc biệt tại những khu vực có mật độ xe tải cao như cảng biển, khu công nghiệp, và mỏ khai thác. Các thiết bị này có khả năng đo lường chính xác tỷ lệ quá tải, giúp phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm. Ngoài ra, các trạm cân tải trọng cố định tại các cửa ngõ giao thông trọng điểm cũng được nâng cấp để đáp ứng nhu cầu kiểm tra liên tục.
Hệ thống camera giám sát giao thông đã được tích hợp với công nghệ nhận diện biển số và đo tải trọng tự động, cho phép ghi nhận các trường hợp xe quá tải mà không cần dừng xe. Theo khoản 1 Điều 58 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, dữ liệu từ các camera này được sử dụng để xử phạt nguội thông qua ứng dụng VNeTraffic. Người vi phạm sẽ nhận thông báo phạt nguội qua hệ thống điện tử hoặc dịch vụ bưu chính, và phải nộp phạt trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận thông báo. Nếu không nộp phạt đúng hạn, cơ quan chức năng có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế, chẳng hạn như tạm giữ phương tiện hoặc phong tỏa tài khoản ngân hàng.
Quy trình xử lý vi phạm đã được chuẩn hóa để đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, cảnh sát giao thông phải lập biên bản vi phạm hành chính ngay tại chỗ, nêu rõ hành vi vi phạm, mức phạt, và các biện pháp khắc phục hậu quả. Người vi phạm có quyền giải trình và cung cấp bằng chứng để bảo vệ quyền lợi của mình, chẳng hạn như hóa đơn vận chuyển hoặc biên bản kiểm tra tải trọng trước khi xuất bến. Trong trường hợp không đồng ý với quyết định xử phạt, người vi phạm có thể khiếu nại theo Luật Khiếu nại 2011, với thời hạn khiếu nại là 10 ngày kể từ ngày nhận quyết định. Quy trình này nhằm tránh tình trạng lạm quyền hoặc xử phạt không đúng quy định.
Từ năm 2025, các doanh nghiệp vận tải có trách nhiệm kiểm tra tải trọng phương tiện trước khi xuất bến, theo Điều 30 Nghị định 151/2024/NĐ-CP. Nếu doanh nghiệp để xảy ra tình trạng xe quá tải, họ có thể bị phạt tiền lên đến 36.000.000 đồng và bị đình chỉ kinh doanh vận tải từ 1 đến 3 tháng. Quy định này nhấn mạnh vai trò của doanh nghiệp trong việc đảm bảo tuân thủ pháp luật, đồng thời khuyến khích việc đầu tư vào các thiết bị kiểm tra tải trọng tại bến bãi. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần lưu trữ hồ sơ kiểm tra tải trọng để xuất trình khi cơ quan chức năng yêu cầu, nhằm chứng minh rằng họ đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình.
4. Câu hỏi thường gặp
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp liên quan đến mức xử phạt xe quá tải, kèm theo câu trả lời chi tiết để giúp bạn hiểu rõ hơn về các quy định pháp luật hiện hành.
Xe quá tải dưới 10% có bị phạt không?
Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, hành vi chở hàng vượt quá tải trọng dưới 10% có thể không bị phạt tiền nếu không gây thiệt hại cho đường bộ hoặc không vi phạm ở khu vực có biển báo giới hạn tải trọng. Tuy nhiên, tài xế có thể bị cảnh cáo hoặc yêu cầu hạ tải ngay tại chỗ để đảm bảo an toàn. Trong trường hợp tái phạm hoặc vi phạm tại các khu vực có biển báo giới hạn tải trọng, mức phạt tối thiểu là 800.000 đồng đối với cá nhân và 1.600.000 đồng đối với tổ chức.
Làm thế nào để kiểm tra tải trọng xe trước khi lưu thông?
Chủ xe hoặc tài xế nên sử dụng các trạm cân tải trọng tại bến bãi hoặc các thiết bị cân di động được chứng nhận bởi cơ quan chức năng. Theo Điều 30 Nghị định 151/2024/NĐ-CP, các doanh nghiệp vận tải bắt buộc phải kiểm tra tải trọng trước khi xe xuất bến. Ngoài ra, việc tham khảo hướng dẫn từ cơ quan quản lý giao thông hoặc sử dụng các ứng dụng công nghệ như VNeTraffic có thể giúp kiểm tra tải trọng một cách thuận tiện và chính xác.
Xe quá tải gây tai nạn có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Có, nếu hành vi chở quá tải dẫn đến tai nạn giao thông gây thiệt hại nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Mức phạt tù có thể từ 1 đến 5 năm nếu gây thương tích từ 61% trở lên cho một người hoặc thiệt hại tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên. Trong trường hợp gây chết người, mức phạt tù có thể lên đến 7 năm, tùy thuộc vào mức độ hậu quả.
Việc nắm rõ mức xử phạt xe quá tải mới nhất 2025 là điều cần thiết để các chủ xe, tài xế, và doanh nghiệp vận tải tuân thủ đúng quy định pháp luật, từ đó tránh những rủi ro pháp lý và tài chính không đáng có. Để được tư vấn chi tiết hơn về các quy định pháp luật liên quan hoặc hỗ trợ xử lý vi phạm, hãy liên hệ Pháp lý xe ngay hôm nay để nhận sự hỗ trợ chuyên nghiệp và nhanh chóng.
