Quy định về cân xe quá tải trọng là một biện pháp quan trọng nhằm đảm bảo an toàn giao thông và bảo vệ hạ tầng đường bộ tại Việt Nam. Việc kiểm soát tải trọng giúp giảm thiểu tai nạn, hạn chế hư hỏng cầu đường, và đảm bảo tuân thủ pháp luật. Với sự phát triển của công nghệ cân hiện đại, quy trình này ngày càng minh bạch và hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về quy định pháp luật liên quan và những điều cần biết. Hãy cùng Pháp Lý Xe tìm hiểu rõ hơn về chủ đề này.
Cân xe quá tải trọng là một hoạt động bắt buộc trong quản lý giao thông đường bộ, nhằm xác định xem phương tiện có vượt quá tải trọng cho phép hay không. Phần này sẽ làm rõ các quy định pháp luật hiện hành, cách thức thực hiện cân xe, và các mức phạt áp dụng khi vi phạm. Nội dung được xây dựng dựa trên các văn bản pháp luật mới nhất để đảm bảo tính chính xác.
Theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 168/2024/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025), việc cân xe quá tải trọng được thực hiện tại các trạm kiểm tra tải trọng cố định, di động, hoặc thông qua hệ thống cân tự động. Các phương tiện vận tải hàng hóa, đặc biệt là xe tải, phải tuân thủ tải trọng được ghi trong Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường. Nếu vượt quá tải trọng cho phép, tài xế và chủ xe sẽ phải đối mặt với các mức phạt nghiêm khắc, từ phạt tiền đến tước giấy phép lái xe.
Quy trình cân xe được thực hiện bởi lực lượng cảnh sát giao thông hoặc thanh tra giao thông, sử dụng các thiết bị cân đạt chuẩn kỹ thuật theo Thông tư 08/2014/TT-BGTVT. Trạm cân phải được bố trí ở vị trí thuận lợi, không gây cản trở giao thông, và đảm bảo công khai kết quả cân. Trong trường hợp phát hiện vi phạm, biên bản sẽ được lập ngay tại chỗ, ghi rõ thông tin về phương tiện, tải trọng thực tế, và tỷ lệ quá tải. Điều này giúp tăng tính minh bạch và giảm thiểu tranh cãi giữa tài xế và cơ quan chức năng.
Việc áp dụng công nghệ cân tự động, được quy định tại Thông tư 07/2023/TT-BGTVT, là một bước tiến lớn trong kiểm soát tải trọng. Hệ thống này sử dụng cảm biến gắn trên mặt đường để đo tải trọng xe mà không cần dừng phương tiện, giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả. Kết quả từ hệ thống cân tự động có giá trị pháp lý để xử phạt, tương tự như cân tại trạm cố định hoặc di động. Tuy nhiên, tài xế có quyền yêu cầu kiểm tra lại nếu nghi ngờ kết quả không chính xác.
2. Quy định pháp luật về kiểm tra tải trọng xe
Quy định pháp luật về kiểm tra tải trọng xe được xây dựng nhằm đảm bảo an toàn giao thông và bảo vệ cơ sở hạ tầng. Phần này sẽ phân tích chi tiết các văn bản pháp luật liên quan, trách nhiệm của các bên, và các hình thức xử phạt khi vi phạm tải trọng.
Nghị định 100/2019/NĐ-CP, được sửa đổi bởi Nghị định 168/2024/NĐ-CP, quy định rõ mức phạt đối với hành vi chở quá tải trọng. Cụ thể, nếu xe vượt quá tải trọng từ 100% đến 150%, tài xế có thể bị phạt từ 4.000.000 đến 6.000.000 đồng, trong khi chủ xe (tổ chức) bị phạt từ 24.000.000 đến 32.000.000 đồng. Với trường hợp quá tải trên 150%, mức phạt tăng lên, dao động từ 8.000.000 đến 12.000.000 đồng cho tài xế và từ 36.000.000 đến 40.000.000 đồng cho tổ chức. Ngoài ra, tài xế có thể bị tước giấy phép lái xe từ 3 đến 5 tháng.
Luật Giao thông đường bộ 2008, cụ thể tại Điều 33, yêu cầu mọi phương tiện vận tải phải tuân thủ tải trọng trục và tổng tải trọng được phê duyệt. Việc vi phạm không chỉ dẫn đến xử phạt hành chính mà còn có thể gây ra trách nhiệm dân sự nếu làm hư hỏng cầu đường. Theo Điều 605 Bộ luật Dân sự 2015, chủ xe phải bồi thường thiệt hại nếu hành vi quá tải gây ra hậu quả nghiêm trọng, chẳng hạn như nứt cầu hoặc sụt lún đường.
Thông tư 08/2014/TT-BGTVT quy định chi tiết về thiết bị cân và trình tự kiểm tra tải trọng. Thiết bị cân phải được kiểm định định kỳ, đảm bảo độ chính xác theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7472:2005. Ngoài ra, lực lượng chức năng phải công khai quy trình cân và cung cấp thông tin rõ ràng cho tài xế. Điều này giúp giảm thiểu tình trạng lạm quyền hoặc xử phạt không minh bạch, đồng thời tạo điều kiện cho tài xế thực hiện quyền giám sát.
3. Quy trình kiểm tra và cân xe quá tải trọng
Quy trình kiểm tra và cân xe quá tải trọng được quy định rõ ràng nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch. Phần này sẽ trình bày các bước cụ thể trong quy trình, từ phát hiện vi phạm đến xử lý hậu quả, dựa trên các văn bản pháp luật hiện hành.
Bước 1: Phát hiện và yêu cầu dừng xe
Lực lượng cảnh sát giao thông hoặc thanh tra giao thông có quyền dừng xe để kiểm tra nếu nghi ngờ phương tiện chở quá tải trọng, theo khoản 2, Điều 24 Nghị định 100/2019/NĐ-CP.
Việc dừng xe phải được thực hiện tại khu vực an toàn, không gây cản trở giao thông. Tài xế được yêu cầu xuất trình giấy tờ, bao gồm giấy phép lái xe, giấy chứng nhận kiểm định, và hóa đơn vận chuyển hàng hóa.
Bước 2: Tiến hành cân xe
Xe sẽ được đưa lên thiết bị cân tại trạm kiểm tra cố định, di động, hoặc thông qua hệ thống cân tự động.
Theo Thông tư 08/2014/TT-BGTVT, quy trình cân phải được thực hiện công khai, với sự chứng kiến của tài xế.
Kết quả cân được ghi nhận chính xác, bao gồm tổng tải trọng, tải trọng trục, và tỷ lệ quá tải (nếu có). Tỷ lệ quá tải được tính bằng công thức: [(Tổng tải trọng thực tế – Tự trọng xe – Tải trọng cho phép) / Tải trọng cho phép] x 100%.
Bước 3: Lập biên bản vi phạm
Nếu phát hiện xe vượt quá tải trọng cho phép, lực lượng chức năng sẽ lập biên bản vi phạm hành chính, ghi rõ thông tin về phương tiện, tài xế, chủ xe, và mức độ quá tải.
Tài xế có quyền giải trình hoặc cung cấp bằng chứng để bảo vệ quyền lợi, nhưng phải ký vào biên bản. Biên bản này là cơ sở để ra quyết định xử phạt, theo Điều 125 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012.
Bước 4: Áp dụng hình thức xử phạt và khắc phục hậu quả
Dựa trên biên bản, cơ quan chức năng sẽ ra quyết định xử phạt, bao gồm phạt tiền, tước giấy phép lái xe, hoặc tước phù hiệu (đối với xe kinh doanh vận tải).
Tài xế phải hạ tải ngay tại chỗ theo hướng dẫn, và chủ xe có thể bị yêu cầu bồi thường nếu gây hư hỏng cầu đường. Quyết định xử phạt được gửi đến tài xế và chủ xe trong thời hạn 7 ngày làm việc.
Bước 5: Giám sát và kiểm tra lại
Sau khi hạ tải, xe có thể được cân lại để xác nhận tuân thủ tải trọng. Nếu tiếp tục vi phạm, tài xế và chủ xe sẽ bị xử phạt bổ sung.
Hệ thống cân tự động còn cho phép lưu trữ dữ liệu để theo dõi lịch sử vi phạm, giúp cơ quan chức năng quản lý hiệu quả hơn.
4. Tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định cân xe
Việc tuân thủ quy định về cân xe quá tải trọng không chỉ giúp tránh xử phạt mà còn góp phần bảo vệ an toàn giao thông và cơ sở hạ tầng. Phần này sẽ phân tích lý do tại sao tài xế và chủ xe cần chú trọng đến vấn đề này, cũng như những hậu quả lâu dài của việc vi phạm.
Chở quá tải trọng làm tăng nguy cơ tai nạn giao thông do áp lực lớn lên hệ thống phanh và khung xe. Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, các vụ tai nạn liên quan đến xe quá tải thường gây thiệt hại nghiêm trọng, đặc biệt trên các tuyến đường cao tốc. Ngoài ra, hành vi này làm giảm tuổi thọ của cầu đường, dẫn đến chi phí sửa chữa hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước.
Từ góc độ pháp lý, vi phạm quy định tải trọng có thể gây tổn hại uy tín của doanh nghiệp vận tải. Các công ty thường xuyên bị xử phạt có nguy cơ mất hợp đồng hoặc bị hạn chế cấp phép hoạt động. Hơn nữa, các hình thức xử phạt bổ sung như tước phù hiệu hoặc tạm giữ phương tiện gây gián đoạn kinh doanh, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu.
Để tuân thủ quy định, tài xế và chủ xe nên kiểm tra tải trọng trước khi vận chuyển, sử dụng thiết bị đo lường hiện đại, và cập nhật các quy định pháp luật mới. Việc hợp tác với các chuyên gia pháp lý, như đội ngũ tại Pháp Lý Xe, giúp đảm bảo tuân thủ đúng quy định và giảm thiểu rủi ro pháp lý.
5. Vai trò của công nghệ trong kiểm soát tải trọng
Sự phát triển của công nghệ đã thay đổi cách thức kiểm soát tải trọng xe, mang lại hiệu quả và minh bạch hơn. Phần này sẽ phân tích vai trò của công nghệ cân tự động và các giải pháp kỹ thuật trong quản lý tải trọng xe.
Hệ thống cân tự động, được triển khai theo Thông tư 07/2023/TT-BGTVT, sử dụng cảm biến gắn trên mặt đường để đo tải trọng mà không cần dừng xe. Công nghệ này giúp tiết kiệm thời gian, giảm ùn tắc tại các trạm cân, và tăng độ chính xác trong việc phát hiện vi phạm. Dữ liệu từ hệ thống được lưu trữ và kết nối với cơ quan quản lý, tạo cơ sở cho việc xử phạt từ xa.
Camera giám sát và hệ thống nhận diện biển số cũng được tích hợp tại các trạm cân, giúp ghi lại hình ảnh phương tiện vi phạm. Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, bằng chứng từ camera có giá trị pháp lý tương đương biên bản kiểm tra tại chỗ. Điều này giúp giảm thiểu tranh chấp và tăng tính công bằng trong xử lý vi phạm.
Tuy nhiên, việc áp dụng công nghệ cũng đặt ra yêu cầu về bảo trì và kiểm định thiết bị. Thông tư 08/2014/TT-BGTVT quy định các thiết bị cân phải được kiểm định định kỳ, đảm bảo sai số không vượt quá 5%. Tài xế có quyền yêu cầu cung cấp chứng nhận kiểm định nếu nghi ngờ thiết bị không đạt chuẩn.
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về quy định cân xe quá tải trọng, kèm câu trả lời chi tiết để giải đáp thắc mắc của tài xế và chủ xe:
Xe có bắt buộc phải dừng tại trạm cân không?
Theo khoản 2, Điều 24 Nghị định 100/2019/NĐ-CP, tài xế phải dừng xe khi có yêu cầu từ lực lượng chức năng tại trạm cân. Việc không tuân thủ có thể dẫn đến xử phạt bổ sung, từ 800.000 đến 1.200.000 đồng, theo khoản 4, Điều 5 Nghị định này. Tuy nhiên, với hệ thống cân tự động, xe không cần dừng mà vẫn bị ghi nhận vi phạm.
Kết quả cân tự động có giá trị pháp lý không?
Có, theo Thông tư 07/2023/TT-BGTVT, dữ liệu từ hệ thống cân tự động có giá trị pháp lý để xử phạt, tương tự như cân tại trạm cố định hoặc di động.
Làm thế nào để khiếu nại kết quả cân xe?
Tài xế hoặc chủ xe có quyền khiếu nại trong vòng 10 ngày kể từ ngày nhận quyết định xử phạt, theo Điều 119 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012.
Hồ sơ khiếu nại cần gửi đến cơ quan ra quyết định, kèm bằng chứng như biên bản cân hoặc chứng nhận kiểm định thiết bị.
Liên hệ Pháp Lý Xe để được hỗ trợ quy trình khiếu nại hiệu quả.
Xe quá tải có bị tịch thu giấy chứng nhận kiểm định không?
Theo khoản 9, Điều 24 Nghị định 100/2019/NĐ-CP, xe quá tải trên 150% có thể bị tịch thu giấy chứng nhận kiểm định nếu thùng xe không đúng quy định.
Chủ xe phải điều chỉnh thùng xe và đăng kiểm lại trước khi lưu hành.
Quy định này nhằm đảm bảo an toàn kỹ thuật của phương tiện.
Chi phí bảo trì cầu đường do xe quá tải có được hoàn trả không?
Không, theo Điều 605 Bộ luật Dân sự 2015, chủ xe phải chịu toàn bộ chi phí sửa chữa nếu hành vi quá tải gây hư hỏng cầu đường.
Chi phí này có thể lên đến hàng trăm triệu đồng, tùy mức độ thiệt hại. Do đó, tuân thủ tải trọng là cách tránh rủi ro tài chính tốt nhất.
Quy định về cân xe quá tải trọng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn giao thông và bảo vệ hạ tầng đường bộ. Việc tuân thủ các quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP và Nghị định 168/2024/NĐ-CP giúp tài xế và chủ xe tránh được các mức phạt nặng cũng như trách nhiệm pháp lý. Nếu bạn cần tư vấn chi tiết hoặc hỗ trợ pháp lý, hãy liên hệPháp Lý Xeđể được giải đáp nhanh chóng và chuyên nghiệp.
